میلاد دخانچی (دکترای مطالعات فرهنگی، پژوهشگر، نویسنده و فعال رسانه): از اسمش پیداست: بنای اقتصاد دانش بنیان بر تولید "دانش" است. دانش هم در زنجیره با دانش ها‌ی دیگر (خاصه علوم انسانی) و در دانشگاه (نسبتا) مستقل تولید شده و در فضای رقابتی‌ (نسبتا) عادلانه به کالا تبدیل میشود. اقتصاد دانش بنیان میخواهید؟ علوم انسانی و دانشگاه مستقل را برسمیت بشناسید.

در همین راستا خبری از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی را با هم می خوانیم:

اقتصاد دانش بنیان از تحقیق آغاز می شود
در نخستین نشست معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاه های علوم پزشکی کشور علاوه بر دید و بازدید نوروزی در خصوص "تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرین" نیز بحث و تبادل نظر انجام شد.
به گزارش وبدا، دکتر محمدرضا منظم، رییس دفتر توسعه فناوری سلامت ضمن تبریک سال نو و حلول ماه مبارک رمضان الزامات ضروری برای تحقق اهداف تعیین شده مبتنی بر شعار سال را به معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاه های علوم پزشکی کشور اعلام کرد.

وی با تاکید بر اینکه اقتصاد دانش بنیان  هر دو بخش محصول و سرویس را شامل می شود، گفت: ۲۰ برابر شدن خدمات دانش بنیان به جامعه و صنعت، ۱۰ برابر شدن تولید در فروش/صادرات محصولات دانش بنیان، افزایش ده درصدی نسبت اختراعات تجاری سازی شده به اختراعات ثبت شده و تجاری سازی ۲ درصد از محصولات تولیدی از مسیر انتقال تکنولوژی به عنوان اهداف کمی افق ۱۴۰۴ در جهت گسترش تولید و خدمات دانش بنیان از طریق زیست بوم نوآوری فناوری دانشگاه های علوم پزشکی کشور در نظر گرفته شده است.

دکتر منظم خطاب به معاونین تحقیقات و فناوری توصیه کرد: نتایج تصمیمات مرتبط با اهداف کمی جذب منابع و تولید محصول در افق ۱۴۰۴  را در هیات رییسه دانشگاه خود مطرح و به تصویب برسانند.

وی افزود: در سال "تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرین" باید جهش و تغییر کاملا محسوسی در فعالیت ها و خروجی های فناورانه دانشگاه ها دیده شود به گونه ای که مردم و جامعه این تغییر را حس کنند.

منظم اعلام کرد: در سال جاری تمامی فرآیند ارزشیابی فناوری ( دانشگاه، مرکز رشد، مرکز نوآوری و پارک های علم و فناوری) بر اساس خود اظهاری بوده و صحت سنجی توسط ارزیابان معتمد انجام می شود و آمادگی ارائه آموزش های لازم برای آشنایی شاخص ها نیز وجود دارد.

رییس دفتر توسعه و فناوری وزارت بهداشت در ادامه به معاونین تاکید کرد: برنامه غربال طرح های تحقیقاتی در داخل دانشگاه صورت گیرد هر طرح قابل بررسی از نظر تجاری سازی را معرفی کند و زمینه های توانمندی و علائق به انجام طرح های کلان مشخص و اعلام شود تا در برنامه ماموریت طرح فناورانه کمیته های مرتبط مورد بررسی قرار گیرد.

نقش منحصر به فرد دانشگاه در پیشبرد اهداف دانش بنیانی

شقایق حق جوی جوانمرد رییس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات وزارت بهداشت به چالش های دانشگاه در گذار از اقتصاد نفتی به اقتصاد دانش بنیان و نوآور اشاره کرد و گفت: چالش اول این است که باید علم را به دانش تبدیل کنیم. در اقتصاد دانش بنیان دانشگاهیان نقش منحصر به فردی در پیشبرد اهداف کلان دارند زیرا علاوه بر تربیت نیروی کار باید فرآیند عرضه و تقاضا برای دانش ایجاد کنند. دومین چالش این است که آیا دانشگاهیان آماده پذیرفتن این نقش هستند؟! در همه جای دنیا محیط دانشگاه با محیط فناوری و بازار با یکدیگر متفاوت است. نزدیک کردن این دو بخش با آموزش و گفتگو میسر است.

وی با بیان اینکه تولید دانش بنیان یک پیوستار است باید از تحقیق شروع شود و مرحله به مرحله پیش رود تا محصول به بازار برسد، گفت: تولید دانش بنیان نیازمند یک فرآیند متوالی است اما به طور خاص نیازمند نوآوری است تا حلقه های تکــرار شونده بسیــاری را قبل از دستیابی به موفقیت تکرار کند.

دکتر حق جوی با بیان اینکه مسیر تبدیل دانش به ثروت هموار نیست باید در جهت رفع موانع پیش برویم، گفت: باید پژوهش های استراتژیک و هدفمند در کشور نهادینه شود و پژوهش هایی که مبتنی بر هدف یا اولویت های تعیین شده نیستند باید به کنار گذاشته شوند. ضمن اینکه پژوهشگران باید بپذیرند یک تحقیق خوب که منجر به محصول و ثروت آفرینی می شود نتیجه سال ها تلاش و پیگیری است و به صورت ناگهانی و اتفاقی نصیب کسی نمی شود.

وی با بیان اینکه ایجاد فضای خلاقیت و نوآوری وظیفه همه مراکز دانشگاهی است، گفت: امکانات و زیرساخت های فرهنگی لازم برای خلاقیت /آموزش تفکر نقاد، تشویق فرهنگ ایده پردازی و گفتگو، تشویق کار گروهی و ایجاد فضای حل مسئله و ارائه راهکار باید در دانشگاه ها ایجاد شود تا بتوانند مشوق نوآوری و فناوری باشند.

چالش بعدی این است که مسیر تبدیل ایده به محصول و ثروت هموار نیست. قوانین و سازوکارها دردانشگاه و وزارتخانه باید در جهت حمایت فعالیتهای دانش بنیان بازبینی شود.

دکتر حق جوی با اشاره به اینکه زبان مشترکی برای گفتگوی پژوهشگر با جامعه و صنعت وجود ندارد، گفت: در دانشگاه تحقیق انجام می شود و زبان دانشگاهی مقاله است و از سوی دیگر زبان صنعت پروتکل و اسکوپ است حالا باید این دو زبان برای هم ترجمه شود که نیازمند هم اندیشی بین متخصصان است.

وی با یادآوری نقش ویژه حوزه سلامت به عنوان پیشران اشتغال برای دیگر رشته ها افزود: در دانشگاه فقط آموزش سلامت نداریم بلکه مسئله اشتغال هم هست. اینکه فارغ التحصیلان بیکار داریم یکی از مسئولیت های اجتماعی ماست. حجم بازار سلامت جهان خیلی بزرگ است تا پایان برنامه چهارم توسعه باید ۳۰ درصد از نیازهای درمانی و بهداشتی کشور از طریق صادرات کالاهای مرتبط با پزشکی و گردشگری سلامت تامین شود اگر اقدامات درست انجام شود حتی برای رشته های دیگر هم می‌توانیم اشتغالزایی کنیم.

در ادامه دکتر بیرودیان دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی با بیان اینکه در کمیته همزمان با شیوع کرونا و تولید واکسن های داخلی مسئله تولید توجه ویژه ای اعمال شده است، گفت: طبق شعار سال طرح های دانش بنیان با اولویت بالاتری رسیدگی می شود. همینطور شاخص های ارزشیابی اخلاق در پژوهش بازنگری شده است و طی آن تعداد طرح ها و پایان نامه های دانش بنیان و ارتباط با صنعت از امتیاز و وزن بالاتری برخوردار خواهند بود.

وی در ادامه از معاونین خواست نسبت به بازنگری اعضای کمیته های اخلاق در پژوهش های زیست فناوری دانشگاه متبوعشان اقدام کنند تا افراد متخصص و آشنا به امور فناوری و دانش بنیان در کمیته ها حضور داشته باشند و روند رسیدگی و صدور مجوز طرح ها با سرعت بیشتری انجام شود.

عباس نجاری رییس مرکز توسعه اطلاعات و انتشارات علمی نیز با اشاره به فرآیند چند مرحله ای داده که شامل ورودی و ثبت اطلاعات، پردازش، خروجی و اثر می شود، گفت: یکی از داده های دانشگاه ها طرح ها، تحقیقات و مقالات است. در حوزه پردازش دانشگاه ها بتوانند با هم همکاری کنند این مسئله در تولید ثروت اثرگذار خواهد بود. همینطور امکان به اشتراک گذاری داده ها در بستر سرویس های ابری هم وجود دارد که موجب کاهش هزینه های نگهداری نیز خواهد شد.

وی با یادآوری برتری نسبی کشور در منطقه در زمینه نیروی انسانی متخصص و ارزان، تاکید کرد: تمام این مراحل در مدیریت و نشر دانش می تواند درآمدزا و ثروت آفرین باشد.

در پایان نشست معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاه های علوم پزشکی به طرح مسائل و چالش های خود را در مسیر تحقق شعار سال جاری با عنوان "تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرین" پرداختند.